Ceza Davası Nedir?
“Ceza davası” bir suçla ilgili savcılığın soruşturma yapmasından sonra dava açılması için yeterli şüphe bularak iddianame hazırlaması ve bu iddianameyi mahkemesinin kabul etmesi durumunda başlayan süreçtir.
İşlenen haksız bir fiilin suç oluştuğu iddiasıyla ilgili savcılığa veya kolluk birimlerine (Polis, Jandarma vb.) şikâyet veya ihbar geldiği zaman o fiile ilişkin soruşturma başlatılır.
Savcılık makamı yeterli şüphe görmezse “takipsizlik” kararı yani “Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar(KYOK)”verir. Ceza Muhakemesi Kanunu madde 173 hükmünde kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraza ilişkin ayrıntılı bir düzenleme bulunmaktadır.
Takipsizlik haricinde bir de “soruşturmaya yer olmadığına dair karar” vardır. Savcı soruşturmaya başlamak için yeterli şüphe dışında şüphe için yeterli somut bir durum görememesi durumunda ise “Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar” verir. Yani bir suç işlendiğine dair çok soyut, her türlü delilden yoksun ve imkânsıza yakın bildirimler bu kapsamdadır.
Soruşturma sonucunda savcı eğer suçun işlendiği ve yargılama yapılması gerektiğine dair yeterli şüpheye ulaşırsa “iddianame” hazırlar ve mahkemeye sunar. Mahkemenin bunu kabul etmesiyle birlikte artık ceza davası olarak tanımladığımız “kovuşturma” süreci başlayacaktır.
Savcılık tarafından iddianame suçun hangi mahkemenin görev alanına girdiğine göre ilgili mahkemeye gönderilir. Ceza Mahkemeleri temelde Asliye Ceza Mahkemesi ve Ağır Ceza Mahkemesi olarak ikiye ayrılmaktadır. Ancak bunun haricinde özel ceza mahkemeleri olan Çocuk Mahkemesi ve İcra Ceza Mahkemesi de bulunmaktadır. Soruşturma aşamasındaki işlerde Sulh Ceza Hâkimliği bakar. Bununla birlikte istinaf ve temyiz aşamalarında Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay kanun yolu incelemesi yapmaktadır.
Ağır Ceza Mahkemeleri Hangi Davalara Bakar?
Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren, yani üst sınırı 10 yıldan fazla olan tüm suçlara ilişkin davalara bakma görevi ağır ceza mahkemesine aittir.
Özel kanunlar açıkça ayrı bir suça daha bakma görevi vermediği müddetçe, ağır ceza mahkemeleri aşağıdaki suçlara bakmakla görevlidir:
“Yağma” (TCK md. 148, 149), “Kasten Öldürme” (TCK md. 81, 82), “Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu” (TCK md. 87/4), “Taksirle ölüme neden olma” (TCK md. 85/2), “İrtikap” (TCK md. 250/1 ve 2), “Zimmet” (TCK md. 247),”Rüşvet” (TCK md. 252),”Resmi belgede sahtecilik” (TCK md. 204/2),”Nitelikli dolandırıcılık” (TCK md. 158), “Hileli iflas” (TCK m. 161), “Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar” , “Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar”, “Milli savunmaya karşı suçlar”, “Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk”, “3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren propaganda yapma ve örgüt üyeliği suçu” vb. suçlara Ağır Ceza Mahkemesi bakmaktadır.
Asliye Ceza Mahkemeleri Hangi Davalara Bakar?
“Hakaret”, “Tehdit”, “İftira”, “Kasten Yaralama”, “Taksirle Yaralama”, “Uyuşturucu Kullanma Suçu”, “Uyuşturucu Bulundurma” ,“Görevi Kötüye Kullanma”, “Cinsel Taciz”, “Cinsel Saldırı”, “Kişiyi Özgürlüğünden Yoksun Kılma”, “Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Suçu”, “Reşit Olmayanla Cinsel İlişki”, “Şantaj”, “Resmi Belgede Sahtecilik”, “Özel Belgede Sahtecilik”, “Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçu”, “Çevrenin Kasten ya da Taksirle Kirletilmesi”, “Bilişim Sistemlerine Hukuka Aykırı Bir Şekilde Girme Suçu” gibi Ağır Ceza Mahkemesinin görevi dışında olan suçlara Asliye Ceza Mahkemeleri bakmaktadır.
Ceza Davasında Hüküm CMK. Madde 223’te düzenlenmiştir. Duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra hüküm verilir. “Beraat”, “ceza verilmesine yer olmadığı”, “mahkûmiyet”, “güvenlik tedbirine hükmedilmesi”, “davanın reddi” ve “davanın düşmesi” kararı, hükümdür.