KISMI(KISMEN) KAMULAŞTIRMA
İdare kamulaştırma yaparken genelde taşınmaz üzerinde kendi işine yarayan kısım için işlem yapar. Bu durumda taşınmaz sahipleri taşınmazları üzerinde kamulaştırılan kısım dışındaki alan için hak kaybına uğrayabilmektedir. Bu duruma ilişkin düzenleme Kamulaştırma Kanununun 12. Maddesinde “kısmen kamulaştırma” başlığı altında düzenlenmiştir.
1-Kamulaştırma İşleminin Dışında Kalan Kısmın Kullanıma Elverişli Olduğu Ancak Bununla Birlikte Taşınmazın Değerinde Eksilme Meydana Geldiği Hallerde;
Madde 12/1-b) Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin olunan kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle kısmen kamulaştırılan taşınmazın bedeli belirlenecektir. Unutulmamalıdır ki; Kamulaştırma dışında kalan kısımdaki değer kaybına, mutlaka kamulaştırma işlemi sebep olmalıdır.
Madde 12/4) Kamulaştırma dışında kalan kısım, imar mevzuatına göre yararlanmaya elverişli olduğu takdirde; kesilen bina, ihata duvarı, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı kanalları, makine gibi tesislerden mal sahiplerine kalacak olanlarının eski nitelikleri dairesinde kullanılabilecek duruma getirilebilmeleri için gereken gider ve bedel, belirlenerek kamulaştırma bedeline ilave olunur. Bu masraf ve bedeller (b) bendinde yazılı kıymet düşüklüğü miktarının belirlenmesinde göz önünde tutulmaz.
Somut olay üzerinden inceleme yaparsak; dava konusu taşınmaz alanı tapuda 1.000 m² iken bu taşınmazın 600 m²si idare tarafından kısmı kamulaştırılsın. Bilirkişi raporunda, kamulaştırılan kısmın m²si için 1.000 TL bedel ve taşınmazın kalan kısımda %20 oranında bir değer düşüklüğü tespit etsin.
Bu olayda Kamulaştırılan kısmın değeri 600 m² x 1000TL = 600.000 TL
Kamulaştırma dışında kalan kısım 400 m² x 1000 TL = 400.000 TL
400.000 TL x %20 değer düşüklüğü = 80.000 TL değer kaybı hesaplanmakta
Sonuç olarak dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedeli 600.000 TL + 80.000 TL = 680.000 TL Kamulaştırma bedeli bulunmuş olur.
Bununla birlikte Kanunun 12. Maddesinin 4. Fıkrasında belirtilen hallerde bilirkişi tarafından belirlenen tamir masrafları 20.000TL olsun. Bu durumda hak sahiplerine kamulaştırma bedeli olarak 680.000 TL + 20.000 TL = 700.000 TL ödenecektir.
2-Kamulaştırma İşleminin Kapsamı Dışında Kalan Kısmın Yararlanmaya Elverişli Olmaması Hallerinde;
Madde 12/5) Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan artan kısmı yararlanmaya elverişli bir durumda değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan hallerde mal sahibinin en geç kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvurusu üzerine, bu kısmın da kamulaştırılması zorunludur.
Kısmi kamulaştırma yapılan bir taşınmazın, kamulaştırılan kısmından arta kalan bölümü kullanılabilir halde değil ve yararlanılamayacak durumda ise, kalan kısım işlevini yitirdiği yani %100 değer kaybı oluştuğu için taşınmazın tamamen kamulaştırılması gerekir.
Bir kısmı kamulaştırılan taşınmaz maldan artan kısmı yararlanmaya elverişli bir durumda değilse, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda dava açılmayan hallerde mal sahibinin en geç kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde ilgili idareye taşınmazın kalan kısmının kamulaştırılması için yazılı gerekmektedir.
Bununla birlikte, kamulaştırmadan arta kalan kısmın işe yaramaz hale gelmesi veya kalan kısımdan faydalanılamayacak olması nedeniyle bedelinin istenebilmesi için, arta kalan kısmın hiçbir işe elverişli olmadığının tespit edilmesi ve bu durumun da taşınmazın konu olduğu kamulaştırma işleminden kaynaklanmış olması gerekir.
Eğer idare, taşınmaz malikinin dilekçesine olumsuz cevap verir veya dilekçeyi cevapsız bırakırsa, malik Asliye Hukuk Mahkemesi’nde kamulaştırmadan arta kalan kısım için bedel tespiti davası açabilir.