EMRE İTAATSİZLİKTE ISRAR SUÇU
Emre itaatsizlikte ısrar suçu ve cezası 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 87. maddesinde düzenlenmiştir. 87. madde “Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar, emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar. 2. Yukarıki fıkrada yazılı suçlar seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.” şeklindedir.
Askeri Ceza Kanunu’nun 88 ve 89. maddelerinde suçun nitelikli halleri ve cezası düzenlenmiştir. Bu nitelikli haller:
Toplu asker karşısında veya hizmetten savuşmak için veya silahlı iken yapılan itaatsizliğin cezaları: Madde 88 – 87 nci maddede yazılı itaatsizlik suçlarını; toplu asker karşısında yahut silah başı emrine karşı veya silahlı iken veya hizmetten kısmen veya tamamen sıyrılmak kastı ile yapanlar altı aydan beş seneye kadar hapis, seferberlikte beş seneye kadar ağır hapis ve düşman karşısında on seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezası ile cezalandırılırlar.
Büyük zararlar veren itaatsizliğin cezaları: Madde 89 – 1.Emre itaatsizlik sonucu bir insanın hayatını tehlikeye koyan, memleketin veya bir askeri birliğin güvenliğini veya savaş hazırlığını veya eğitimini önemli derecede ihlal eden veya büyük bir zarar meydana getiren yahut başkasının malına önemli bir zarar veren asker kişiler, bir seneden on seneye kadar hapis, seferberlikte iki seneden onbeş seneye kadar ağır hapis cezası ile cezalandırılır. 2. Düşman karşısında ölüm cezası veyahut on beş seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis ile cezalandırılır.
Emre itaatsizlikte ısrar sırf askeri suç niteliğindedir. Dolayısıyla bu suç, asker kişiler veya emre itaatsizlikte ısrar suçunun faili olabileceğine ilişkin kanunda açık hüküm bulunan silahlı kuvvetlerde çalışan devlet memurları ve işçiler tarafından işlenebilir.
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun konusu; verilen emrin ısrarla yerine getirilmemesi sonucu bozulan askeri düzen ve disiplindir. Bu maddenin koruduğu hukuki değerler ise, askeri hizmet, askeri disiplin, askeri itaat ve görevlerdeki devamlılıktır.
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, hizmete ilişkin bir emri “hiç yapmamak”, emrin yerine getirilmesini “söz veya fiille açıkça reddetmek” veya emrin tekrar edilmesine rağmen “emri yerine getirmemek” şeklindeki herhangi bir fiille işlenebilir.
Yargıtay 19. Ceza Dairesi “Askeri Yargıtay Daireler Kurulu’nun 04/04/2013 tarihli ve 2013/35-32 sayılı kararında ayrıntılı bir şekilde belirtildiği üzere, sosyal paylaşım siteleri ve internet üzerinden askeri fotoğrafların paylaşılmayacağına dair, Birlik Komutanlığınca gerekli emrin tebliğ edildiği anlaşılmaktadır. Emrin, birlik disiplini ve güvenliğinin sağlanması için istihbarata karşı koyma amaçlı getirilmiş hizmete ilişkin bir emir olduğu, bu itibarla, sanığın kendisine tebliğ edilen bu emre aykırı davranışının ASCK’nın 87/1’inci maddesinde düzenlenen emre itaatsizlikte ısrar suçunu oluşturduğu gözetilmeden mahkumiyeti yerine yazılı şekilde beraatine karar verilmesi kanuna aykırı ve askeri savcının temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden mahkeme kararının bozulmasına oy birliği ile karar verildi” şeklinde hüküm kurmuştur.
Askeri Yargıtay Daireler Kurulu Esas: 2003/86 Karar: 2003/84 Karar Tarihi: 23.10.2003 “Hizmete ilişkin bir emir niteliğinde olduğunda kuşku bulunmayan “görevinin başına gitmesi” hususundaki amirinin verdiği emre karşı, sanığın, önce “gitmiyorum” demiş olmasına rağmen, akabinde odadan çıkıp doğrucu görev yeri olan bölüğünün başına gitmiş olması nedeniyle, verilen emrin gereğinin yerine getirilmiş olduğu sabittir.
“Gitmeyeceği” sözünün, sanığın aldığı cezanın haksız olduğunu ifadeye yönelik tepkisel bir davranış olarak kabulü olayımıza uygun düşmektedir. Belirtilen nedenlerle, sanığın eyleminin somut olayda ASCK`nın 87 nci maddesinde düzenlenen “emre itaatsizlikte ısrar” suçunu kanuni unsurları itibariyle oluşturmayacağı; Ancak, sanığın yukarıda belirtildiği üzere, amirinin yüzüne karşı verdiği CEZA KARARININ HAKSIZ OLDUĞUNU BEYANLA YORUMDA BULUNMASI ve ASKERİ DİSİPLİN VE TERBİYEYE AYKIRI BİÇİMDE SİNİRLİ BİR TAVIRLA KAPIYI AÇIP MAKAM ODASINDAN İZİNSİZ DIŞARI ÇIKMASI ŞEKLİNDE GERÇEKLEŞEN EYLEMİNİN, 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanunun 47 nci maddesinde düzenlenen “amire saygısızlık” disiplin suçunu oluşturabileceği” şeklinde karar verilmiştir.