Maddi ve Manevi Tazminat Davası
Türk Borçlar Kanunu Madde 49 gereği “ Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür”
Maddi tazminat davası, hukuka aykırı bir fiilden veya işlemden veya idarenin hizmet kusurundan kaynaklı olarak malvarlığında meydana gelen zararların giderilmesi için açılabilmektedir.
Manevi tazminat davası, hukuka aykırı bir fiil veya işlem nedeniyle yaşanılan üzüntü, elem ve manevi yıpranmanın yol açtığı manevi zararların giderilmesi amacıyla açılabilmektedir.
Maddi ve Manevi Tazminat Davasını trafik kazası, iş kazası, doktor hatası, haksız bir eylem(darp, hakaret, iftira, tehdit vb.), sözleşmeye aykırı davranış, kişilik haklarının ihlali, boşanma davasında kusursuz veya daha az kusurlu olunması gibi hallerde zarar görenler tarafından açılabilmektedir.
Maddi ve manevi tazminat davaları; yaralanma, ölüm veya başkaca maddi zarara neden olan davranış veya işlemi gerçekleştiren kusurlu gerçek veya tüzel kişilere karşı açılabilmektedir.
Borçlar Kanunu Madde 51 gereği “Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler.”
Maddi tazminat davasında doğrudan uğranılan maddi zarar, kusur oranları, maluliyet varsa maluliyet oranı, ölüm varsa ölenin yaşı ve destek olunan kişilerin yaşları gibi unsurlar dikkate alınarak tazminat hesaplaması yapılmaktadır. Bu hesaplama teknik bilgi istediğinden mahkeme tarafından belirlenecek bilirkişiler vasıtasıyla yapılmaktadır.
Manevi tazminat Madde 56 “Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.”
Maddi ve Manevi Tazminat Davası açılırken zamanaşımı ve hak düşürücü süreler dikkate alınmalıdır. Her olayın özelliğine göre bu süreler değişmekle birlikte Haksız fiillere karşı kural olarak Borçlar Kanunu Madde 72 gereği “Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır”
Bu açıklamalar genel nitelikle olup somut olayın özelliği dikkate alınarak maddi ve manevi tazminat davasında yetkili ve görevli mahkemenin tespiti yapılacaktır.